You cannot select more than 25 topics Topics must start with a letter or number, can include dashes ('-') and can be up to 35 characters long.

103 lines
132 KiB
HTML

This file contains ambiguous Unicode characters!

This file contains ambiguous Unicode characters that may be confused with others in your current locale. If your use case is intentional and legitimate, you can safely ignore this warning. Use the Escape button to highlight these characters.

<!DOCTYPE html>
<html>
<head>
<meta charset="utf-8">
<link rel="stylesheet" type="text/css" href="text.css">
<link rel="shortcut icon" type="image/x-icon" href="./atata.ico">
<title></title>
</head>
<body>
<a class="home" href = "../"> ↪ Wor(l)ds</a>
<br>
<a href="index.html"> <span class= "intro">
ATATA MEANS RECIPROCITY <br>
AWARENESS. <br>
THE RELATIONSHIP <br>
BETWEEN LIVING NATURE: PLANTS, TERRITORY, ANIMALS AND CULTURES. </span>
</a>
<br>
<img style="mix-blend-mode: multiply; padding-bottom: 10px;"src="images/atata.png" alt="atata">
<br>
<span> Original Contribution: Natalia Chaves López<a href="#fn1" class="footnote-ref" id="fnref1"><sup>1</sup></a> </span> <br>
<br>
<span class="chapters"> I </span>
<p><span class="DT">The</span> <span class="NN">purpose</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="JJ">following</span> <span class="NN">text</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="TO">to</span> <span class="JJ">present</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="VB">preserve</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">concept</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NNP">ATATA</span> <span class=":">:</span> <span class="PRP">it</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="DT">a</span> <span class="NN">composition</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="CD">two</span> <span class="NNS">ideograms</span> <a class="reveal fig"><sup>(fig.1)</sup><img class="popfig" src="fig/ata.png" alt="ata"></img> <img class="popfig1" src="fig/ta.png" alt="ta"></img></a> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NNP">Mhuysqa</span> <span class="JJ">dead</span> <span class="NN">language</span> <span class=".">.</span> <span class="NNP">ATATA</span> <span class="MD">can</span> <span class="VB">be</span> <span class="VBN">defined</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">as</span></span> <span class="NN"></span> <span class="PRP">I</span> <span class="VBP">give</span> <span class="PRP">myself</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="PRP">you</span> <span class="VBP">give</span> <span class="PRP">yourself</span> <span class=",">,</span> <span class="VB"></span> <span class="WRB">where</span> <span class="VBG">giving</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="DT">an</span> <span class="NN">act</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NN">receiving</span> <span class=",">,</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">because</span></span> <span class="WP">what</span> <span class="PRP">you</span> <span class="VBP">do</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">for</span></span> <span class="NNS">others</span> <a class="link" href = "../OTHERNESS/"> O</a> <span class="VBZ">is</span> <span class="RB">also</span> <span class="VBG">affecting</span> <span class="PRP">yourself</span> <span class=".">.</span> <span class="DT">This</span> <span class="NN">exercise</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NN">reciprocity</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="DT">a</span> <span class="RB">very</span> <span class="JJ">important</span> <span class="NN">vibration</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NN">life</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">because</span></span> <span class="NN">nobody</span> <span class="MD">can</span> <span class="VB">live</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">without</span></span> <span class="NNS">others</span> <span class=",">,</span> <span class="DT">this</span> <span class="VBZ">includes</span> <span class="DT">all</span> <span class="NN">living</span> <span class="NNS">creatures</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">with</span></span> <span class="WP">whom</span> <span class="PRP">we</span> <span class="NN">share</span> <span class="DT">the</span> <span class="NNP">Earth</span> <span class=".">.</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">As</span></span> <span class="DT">a</span> <span class="JJ">Colombian</span> <span class="NN">student</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="JJ">ancient</span> <span class="NN">history</span> <span class=",">,</span> <span class="PRP">I</span> <span class="VBP">have</span> <span class="VBN">experience</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">with</span></span> <span class="DT">this</span> <span class="NN">concept</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">for</span></span> <span class="JJ">many</span> <span class="NNS">years</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">through</span></span> <span class="VBG">learning</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">about</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="JJ">wholesome</span> <span class="NNS">ways</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NN">living</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">with</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="JJ">indigenous</span> <span class="NNS">people</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="DT">both</span> <span class="NNP">Colombia</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NNP">Mexico</span> <span class=".">.</span></p>
<p> <span class="PRP">It</span> <span class="VBD">was</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">through</span></span> <span class="PRP$">my</span> <span class="NNP">PhD</span> <span class="NN">research</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">that</span></span> <span class="PRP">I</span> <span class="VBD">experienced</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="VBD">looked</span> <span class="RBR">further</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">into</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NNP">Mhuysqa</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NNP">Mayan</span> <span class="NN">legacy</span> <span class=".">.</span> <span class="PRP">It</span> <span class="VBD">was</span> <span class="RB">then</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">that</span></span> <span class="PRP">I</span> <span class="VBD">realized</span> <span class="DT">the</span> <span class="JJ">devastating</span> <span class="NN">reality</span> <span class="WDT">that</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="RB">currently</span> <span class="VBG">affecting</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">quality</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NN">food</span> <span class=".">.</span> <span class="EX">There</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="DT">a</span> <span class="JJ">systematic</span> <span class="NN">problem</span> <span class="VBN">caused</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">by</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="JJ">green</span> <span class="NN">revolution</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC"></span></span> <span class=":">;</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">from</span></span> <span class="JJ">radical</span> <span class="NNS">changes</span> <span class="TO">to</span> <span class="DT">the</span> <span class="JJ">local</span> <span class="NNS">ways</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NN">cultivation</span> <span class="TO">to</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">use</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NNS">inputs</span> <span class="VBN">made</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="VBN">sold</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">by</span></span> <span class="JJ">big</span> <span class="JJ">global</span> <span class="NNS">corporations</span> <span class="WDT">which</span> <span class="VBP">are</span> <span class="VBG">creating</span> <span class="NN">dependency</span> <span class="RB">as</span> <span class="RB">well</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">as</span></span> <span class="VBG">poisoning</span> <span class="DT">the</span> <span class="NNS">seeds</span> <span class=",">,</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">soil</span> <span class=",">,</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">water</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="RB">therefore</span> <span class="PRP$">our</span> <span class="JJ">own</span> <span class="NNS">bodies</span> <span class=".">.</span> <span class="RB">Meanwhile</span> <span class=",">,</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">as</span></span> <span class="DT">a</span> <span class="NN">response</span> <span class="TO">to</span> <span class="DT">this</span> <span class=",">,</span> <span class="DT">an</span> <span class="JJ"></span> <span class="JJ">undercurrent</span> <span class="NN"></span> <span class="VBZ">is</span> <span class="VBG">developing</span> <span class="RB">everywhere</span> <span class="JJ"></span> <span class="NNS">people</span> <span class="VBP">are</span> <span class="VBG">living</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="VBG">cultivating</span> <span class="VBG">according</span> <span class="TO">to</span> <span class="JJ">new</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">or</span></span> <span class="JJ">past</span> <span class="NNS">principles</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">outside</span></span> <span class="JJ">global</span> <span class="NNS">corporations</span> <span class=",">,</span> <span class="VBG">recovering</span> <span class="NN">solidarity</span> <span class=",">,</span> <span class="NN">hope</span> <a class="link" href = "../HOPE/"> H</a> <span class=",">,</span> <span class="NN">life</span> <span class=",">,</span> <span class="NN">food</span> <span class=",">,</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="JJ">bio-diversifying</span> <span class="NNS">forms</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="VBG">being</span> <span class=".">.</span>
</p>
<p><span class="PRP">I</span> <span class="VBP">have</span> <span class="VBN">based</span> <span class="PRP$">my</span> <span class="NNS">writings</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">on</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">perspective</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NNP"></span> <span class="NNP">Heart´s</span> <span class="NNP">Epistemology.</span> <span class="NNP"></span> <span class="WP">What</span> <span class="PRP">I</span> <span class="VBP">mean</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">that</span></span> <span class="NN">heart</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NN">brain</span> <span class="VBP">come</span> <span class="RB">together</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">into</span></span> <span class="PRP$">my</span> <span class="NN">proposal</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="VBG">bringing</span> <span class="TO">to</span> <span class="JJ">light</span> <span class="PRP$">my</span> <span class="NNS">feel-thoughts</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">about</span></span> <span class="WRB">how</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">keep</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">on</span></span> <span class="NN">living</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="WRB">how</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">make</span> <span class="JJ">collective</span> <span class="NNS">decisions</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">about</span></span> <span class="NN">territory</span> <a class="reveal fig"><sup>(fig.2)</sup> <img class="popfig2" src="fig/heart.png" alt="heart"></img></a> <a class="link" href = "../ECO-SWARAJ/"> E</a><span class=".">.</span> <span class="DT">The</span> <span class="NN">intention</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="DT">this</span> <span class="NN">essay</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">find</span> <span class="PRP">ourselves</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NNS">others</span> <a class="link" href = "../OTHERNESS/"> O</a> <span class="NN">heart</span> <span class="TO">to</span> <span class="NN">heart</span> <span class=".">.</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">In</span></span> <span class="NN">fact</span> <span class=",">,</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">heart</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">place</span> <span class="WRB">where</span> <span class="PRP">you</span> <span class="VB">keep</span> <span class="NNS">dreams</span> <span class=",">,</span> <span class="NN">hope</span> <span class=",">,</span> <span class="NN">joy</span> <span class=",">,</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NN">pain</span> <span class=",">,</span> <span class="VBG">according</span> <span class="TO">to</span> <span class="DT">the</span> <span class="JJ">Mayan</span> <span class="NN">culture</span> <span class=".">.</span> <span class="PRP">You</span> <span class="VBP">need</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">have</span> <span class="DT">all</span> <span class="DT">these</span> <span class="JJ">clear</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">know</span> <span class="WP">what</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">kind</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NN">living</span> <span class="NN">knowledge</span> <span class="PRP">you</span> <span class="VBP">want</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">go</span> <span class="RP">over</span> <span class=".">.</span> <a href="#fn2" class="footnote-ref" id="fnref2"><sup>2</sup></a> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">In</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NNP">Mhuysqa´s</span> <span class="NN">worldview</span> <span class=",">,</span> <span class="DT">the</span> <span class="JJ">human</span> <span class="NN">heart</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="VBN">named</span> <span class="JJ">*</span> <span class="NN">puyky</span> <span class="NNP">*</span> <span class=",">,</span> <span class="DT">an</span> <span class="NN">onomatopoeia</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">heartbeat</span> <span class=",">,</span> <span class="WDT">that</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="VBD">said</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">be</span> <span class="VBN">connected</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">with</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">beating</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">cosmos</span> <span class="PRP">itself</span> <span class=",">,</span> <span class="VBG">representing</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">frequency</span> <span class="WRB">where</span> <span class="CD">one</span> <span class="MD">can</span> <span class="VB">find</span> <span class="NNS">answers</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">path</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="VBG">protecting</span> <span class="NN">life</span> <span class=".">.</span> <span class="DT">The</span> <span class="NNS">questions</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">that</span></span> <span class="DT">this</span> <span class="NN">essay</span> <span class="VBZ">aims</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">answer</span> <span class="VBP">are</span> <span class=":">:</span> <span class="WRB">How</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">feel-think</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">future</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NN">food</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NN">water</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">from</span></span> <span class="DT">a</span> <span class="NN">perspective</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NN">reciprocity</span> <span class=".">?</span> <span class="WRB">Why</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="NNP">ATATA</span> <span class="DT">a</span> <span class="JJ">fruitful</span> <span class="NN">principle</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">for</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="JJ">future</span> <span class="NN">survival</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="JJ">human</span> <span class="NN">kind</span> <span class=".">?</span> </p>
<p><span class="NNP">Mhuysqas</span> <span class="VBP">are</span> <span class="DT">an</span> <span class="JJ">ancient</span> <span class="JJ">indigenous</span> <span class="NN">culture</span> <span class="WP">who</span> <span class="VBP">live</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="NNP">Cundinamarca</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NNP">Boyacá</span> <span class="NNS">regions</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NNP">Colombia</span> <span class=".">.</span> <span class="PRP">They</span> <span class="VBD">lost</span> <span class="PRP$">their</span> <span class="NN">language</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="JJ">eighteenth</span> <span class="NN">century</span> <span class=",">,</span> <span class="WDT">which</span> <span class="VBD">consisted</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="JJ">compact</span> <span class="NNS">ideograms</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NNS">hieroglyphics</span> <span class="VBG">representing</span> <span class="JJ">complex</span> <span class="NNS">ideas</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">about</span></span> <span class="PRP$">their</span> <span class="NN">understanding</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NN">nature</span> <span class=".">.</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">Today</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NNP">Mhuysqas</span> <span class="NN">speak</span> <span class="NNP">Spanish</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">because</span></span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NN">persecution</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">since</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="JJ">colonial</span> <span class="NN">period</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">banning</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="PRP$">their</span> <span class="NN">language</span> <span class=",">,</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">but</span></span> <span class="PRP">they</span> <span class="VBD">kept</span> <span class="DT">some</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="PRP$">their</span> <span class="JJ">ancestral</span> <span class="NNS">ways</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NN">living</span> <span class=".">.</span> <span class="PRP">I</span> <span class="VBP">have</span> <span class="VBN">studied</span> <span class="PRP$">their</span> <span class="NN">language</span> <span class=",">,</span> <span class="VBN">named</span> <span class="NNP">Mhuysqhubun</span> <span class=",">,</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="PRP">I</span> <span class="VBP">propose</span> <span class="RB">here</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">bring</span> <span class="RB">back</span> <span class="TO">to</span> <span class="NN">life</span> <span class="DT">the</span> <span class="NNP"></span> <span class="JJ">dead</span> <span class="NNP"></span> <span class="NN">word</span> <span class="NNP">ATATA</span> <span class=",">,</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">so</span></span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">that</span></span> <span class="PRP">it</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="RB">not</span> <span class="VBN">forgotten</span> <span class=".">.</span> <span class="NNP">ATATA</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="DT">a</span> <span class="JJ">palindrome</span> <span class="NN">unity</span> <span class="VBN">made</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">by</span></span> <span class="CD">two</span> <span class="NNS">ideograms</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NNS">hieroglyphics</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">moon</span> <span class="NN">calendar</span> <span class=":">:</span> <span class="NNP">Ata</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NNP">Ta</span> <span class=".">.</span> <span class="NNP">Mariana</span> <span class="NNP">Escribano</span> <span class=",">,</span> <a href="#fn3" class="footnote-ref" id="fnref3"><sup>3</sup></a> <span class="DT">a</span> <span class="NN">linguist</span> <span class="WP">who</span> <span class="VBZ">writes</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">about</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NNP">Mhuysqa</span> <span class="NN">language</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NN">worldview</span> <span class=",">,</span> <span class="VBZ">explains</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">that</span></span> <span class="NNP">Ata</span> <span class="NNS">refers</span> <span class="TO">to</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">number</span> <span class="CD">1</span> <span class=",">,</span> <span class="WDT">which</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="NN">cosmogony</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="JJ">relative</span> <span class="TO">to</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">beginning</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NNS">times</span> <span class=".">.</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">From</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="JJ">eighteenth-century</span> <span class="NN">grammar</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="JJS">priest</span> <span class="NNP">Jose</span> <span class="NNP">Domingo</span> <span class="NNP">Duquesne</span> <span class=",">,</span> <span class="PRP">we</span> <span class="MD">can</span> <span class="VB">translate</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">ideogram</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">as</span></span> <span class="VBZ">follows</span> <span class=":">:</span> <span class="VB"></span> <span class="DT">the</span> <span class="NNS">goods</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NN">something</span> <span class="RB">else.</span> <span class="VBZ"></span> <span class="DT">This</span> <span class="VBZ">means</span> <span class="JJ">common</span> <span class="NNS">goods</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">or</span></span> <span class="NN">everything</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">that</span></span> <span class="VBZ">exists</span> <span class=".">.</span> <span class="PRP">It</span> <span class="RB">also</span> <span class="VBZ">refers</span> <span class="TO">to</span> <span class="DT">the</span> <span class="JJ">primordial</span> <span class="NN">pond</span> <span class=",">,</span> <span class="WDT">which</span> <span class="VBZ">links</span> <span class="PRP">it</span> <span class="TO">to</span> <span class="NN">water</span> <span class="RB">as</span> <span class="RB">well</span> <span class=".">.</span> <span class="NNP">Ta</span> <span class=",">,</span> <span class="DT">the</span> <span class="JJ">second</span> <span class="NN">sound</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">unity</span> <span class=",">,</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">number</span> <span class="CD">6</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="VBZ">represents</span> <span class="DT">a</span> <span class="JJ">new</span> <span class="NN">beginning</span> <span class="WDT">that</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="VBG">showing</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">comprehension</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NN">time</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="NNS">sequences</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="CD">5</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="CD">20</span> <span class=".">.</span> <span class="DT">The</span> <span class="JJS">priest</span> <span class="NNP">Duquesne</span> <span class="VBD">wrote</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">that</span></span> <span class="NNP">Ta</span> <span class="VBZ">means</span> <span class="JJ"></span> <span class="NN">tillage</span> <span class=",">,</span> <span class="NN">harvest.</span> <span class="VBD"></span> <span class="DT">The</span> <span class="NNP">Ta</span> <span class="NN">ideogram</span> <span class="RB">also</span> <span class="VBZ">means</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">bearing</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NNS">fruits</span> <span class=",">,</span> <span class="DT">the</span> <span class="VBG">giving</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="PRP">yourself</span> <span class="RB">freely</span> <span class=",">,</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">as</span></span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="NN">agriculture</span> <span class="NN">labor</span> <span class=".">.</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">In</span></span> <span class="DT">this</span> <span class="NN">perspective</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">act</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="VBG">giving</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="DT">an</span> <span class="NN">act</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="VBG">receiving</span> <span class=":">;</span> <span class="PRP">it</span> <span class="RB">also</span> <span class="VBZ">implies</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">responsibility</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="VBG">taking</span> <span class="NN">care</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="WP">what</span> <span class="PRP">you</span> <span class="VBP">are</span> <span class="VBG">receiving</span> <span class=".">.</span> </p>
<p><span class="CD">One</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="RBS">most</span> <span class="JJ">important</span> <span class="NNS">acts</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="NNP">Mhuysqa</span> <span class="NN">culture</span> <span class="VBD">was</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">offering</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="DT">some</span> <span class="JJ">holy</span> <span class="NNS">lagoons</span> <a class="link" href = "../LIQUID/">L</a><span class=".">.</span> <span class="DT">The</span> <span class="JJ">main</span> <span class="NN">offering</span> <span class="VBD">happened</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="NNP">Guatavita</span> <span class="NN">lagoon</span><a class="fig reveal"><sup>(fig.3)</sup> <img class="popfig3" src="fig/guatavita.png" alt="guatavita"></img> </a> <span class=".">.</span> <span class="DT">This</span> <span class="NN">lagoon</span> <span class="VBD">held</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">gold</span> <span class=",">,</span> <span class="VBN">offered</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">by</span></span> <span class="NNP">Mhuysqas</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="VBN">sought</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">after</span></span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">by</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="JJ">Spanish</span> <span class="NNS">conquers</span> <span class="WP">who</span> <span class="VBP">heard</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">about</span></span> <span class="PRP">it</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="VBD">tried</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">dry</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">lagoon</span> <span class="RB">up</span> <span class=".">.</span> <span class="DT">The</span> <span class="NN">leader</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">town</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NNP">Guatavita</span> <span class=",">,</span> <span class="VBD">covered</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="NN">gold</span> <span class=",">,</span> <span class="MD">would</span> <span class="VB">be</span> <span class="VBN">introduced</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">on</span></span> <span class="DT">a</span> <span class="NN">raft</span> <span class=",">,</span> <span class="VBD">adorned</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">with</span></span> <span class="RBR">more</span> <span class="NN">gold</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NNS">emeralds</span> <span class=".">.</span> <span class="DT">The</span> <span class="NN">raft</span> <span class="MD">would</span> <span class="VB">be</span> <span class="RB">then</span> <span class="VBN">given</span> <span class="TO">to</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">lagoon</span> <span class="VBN">followed</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">by</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">leader</span> <span class="WP">who</span> <span class="MD">would</span> <span class="VB">introduce</span> <span class="PRP">himself</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">into</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">water</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">as</span></span> <span class="DT">an</span> <span class="NN">offering</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">gold</span> <span class="WDT">that</span> <span class="VBD">was</span> <span class="VBG">covering</span> <span class="PRP">him</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="VB">receive</span> <span class="DT">a</span> <span class="NN">purification</span> <span class="NN">bath</span> <span class=".">.</span> <span class="DT">This</span> <span class="JJ">astonishing</span> <span class="JJ">ritual</span> <a class="link" href = "../UNDECIDABILITY/"> U</a> <a class="link" href = "../RESURGENCE/"> R</a> <span class="NNP">ATATA</span> <span class="VBD">was</span> <span class="VBN">done</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">as</span></span> <span class="DT">a</span> <span class="NN">reminder</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NN">gratitude</span> <span class="TO">to</span> <span class="NN">water</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">as</span></span> <span class="CD">one</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="RBS">most</span> <span class="JJ">important</span> <span class="NN">living</span> <span class="NNS">beings</span> <span class=".">.</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">In</span></span> <span class="NN">reciprocity</span> <span class="DT">some</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="JJ">few</span> <span class="JJ">sacred</span> <span class="NN">female</span> <span class="NNS">entities</span> <span class="VBG">living</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">water</span> <span class=",">,</span> <span class="VBG">representing</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">lagoon</span> <span class="PRP">itself</span> <span class=",">,</span> <span class="MD">would</span> <span class="VB">hold</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">abundance</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NNP">Mhuysqa</span> <span class="NNS">people</span> <span class=".">.</span> <span class="CD">One</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NNS">ways</span> <span class="NN">water</span> <span class="VBD">supplied</span> <span class="NN">life</span> <span class="TO">to</span> <span class="DT">the</span> <span class="NNS">people</span> <span class="VBD">was</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">through</span></span> <span class="NN">rain</span> <span class=",">,</span> <span class="WDT">which</span> <span class="VBD">provided</span> <span class="NN">corn</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">feed</span> <span class="NN">everybody</span> <span class=".">.</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">In</span></span> <span class="NN">order</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">understand</span> <span class="DT">this</span> <span class="JJ">reciprocal</span> <span class="NN">interaction/cycle</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="JJ">humans-lagoons-rain-corn</span> <span class="PRP">I</span> <span class="VBP">refer</span> <span class="TO">to</span> <span class="NNP">Tseltal</span> <span class="NNP">Mayan</span> <span class="NNS">people</span> <span class=",">,</span> <span class="WP">who</span> <span class="VBP">live</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NNP">Highlands</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NNP">Chiapas</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NNP">Lacandona</span> <span class="NN">jungle</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="NNP">Mexico</span> <span class=",">,</span> <span class="WP">who</span> <span class="VBP">keep</span> <span class="JJ">alive</span> <span class="RB">very</span> <span class="JJ">ancient</span> <span class="NN">knowledge</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="VBP">have</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">belief</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">that</span></span> <span class="NN">corn</span> <span class="NN">spirit</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="VBG">living</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">inside</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NNS">mountains</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NNS">lakes</span> <span class=".">.</span> <span class="PRP">It</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="VBN">given</span> <span class="TO">to</span> <span class="DT">the</span> <span class="NNS">humans</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">as</span></span> <span class="NN">result</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NNS">offerings</span> <span class="VBG">asking</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">for</span></span> <span class="NN">maintenance</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NNS">people</span> <span class=".">.</span> <span class="NNP">ATATA</span> <span class="MD">can</span> <span class="VB">be</span> <span class="VBN">related</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">with</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NNP">Mayan</span> <span class="NNP">Tseltal</span> <span class="NN">concept</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NNP">*</span> <span class="NNP">Ich´el</span> <span class="NN">ta</span> <span class="NN">muk´</span> <span class="RB">*</span> <span class="VBD">translated</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">as</span></span> <span class="JJ"></span> <span class="NN">respect</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NN">recognition</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">for</span></span> <span class="DT">all</span> <span class="JJ">living</span> <span class="NNS">things</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="JJ">nature.</span> <span class="NNP"></span> <a href="#fn4" class="footnote-ref" id="fnref4"><sup>4</sup></a> <span class="DT">The</span> <span class="NN">corn</span> <span class="NN">cycle</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="JJ">Tseltal</span> <span class="NN">life</span> <span class="PRP">itself</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="VBZ">requires</span> <span class="DT">a</span> <span class="JJ">permanent</span> <span class="NN">compromise</span> <span class=",">,</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">way</span> <span class="PRP">they</span> <span class="VBP">explain</span> <span class="DT">this</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">by</span></span> <span class="VBG">referring</span> <span class="TO">to</span> <span class="NN">corn</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">as</span></span> <span class="DT">a</span> <span class="JJ">double</span> <span class="VBG">being</span> <span class=".">.</span> <span class="NN">Seen</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">on</span></span> <span class="CD">one</span> <span class="NN">side</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">as</span></span> <span class="DT">a</span> <span class="NN">baby</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">on</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="JJ">other</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">as</span></span> <span class="DT">a</span> <span class="NN">woman</span> <span class="VBG">supporting</span> <span class="PRP$">her</span> <span class="NN">family</span> <span class=".">.</span> <span class="WRB">When</span> <span class="NN">someone</span> <span class="VBZ">wastes</span> <span class="NN">corn</span> <span class=",">,</span> <span class="PRP">they</span> <span class="MD">can</span> <span class="VB">hear</span> <span class="PRP">it</span> <span class="VBG">crying</span> <span class="RB"></span> <span class="RB">even</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">if</span></span> <span class="DT">a</span> <span class="JJ">single</span> <span class="NN">seed</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="VBN">left</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">soil</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">or</span></span> <span class="DT">a</span> <span class="NN">piece</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NN">tortilla</span> <span class="NNS">lies</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">on</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">kitchen</span> <span class="NN">floor</span> <span class=".">.</span> <span class="WRB">When</span> <span class="VBN">seen</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">as</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">woman</span> <span class="VBG">supporting</span> <span class="PRP">her</span> <span class="NN">family</span> <span class=",">,</span> <span class="PRP">it</span> <span class="VBZ">appears</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">harvest</span> <span class="WRB">when</span> <span class="DT">the</span> <span class="NNS">corncobs</span> <span class="VBP">have</span> <span class="JJR">smaller</span> <span class="NNS">corns</span> <span class="NNS">sticks</span> <span class=".">.</span> <span class="DT">These</span> <span class="VBP">are</span> <span class="NNS">signals</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">that</span></span> <span class="PRP">it</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">mother</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">plant</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="PRP">they</span> <span class="VBP">do</span> <span class="RB">not</span> <span class="VB">eat</span> <span class="PRP">it</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">because</span></span> <span class="PRP">they</span> <span class="VBP">prefer</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">hang</span> <span class="PRP">it</span> <span class="RP">up</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">house</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">as</span></span> <span class="DT">a</span> <span class="NN">gesture</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">towards</span></span> <span class="VBG">keeping</span> <span class="NN">abundance</span> <span class="NN">present</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">home</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NN">community</span> <span class=".">.</span> <span class="DT">This</span> <span class="JJ">double</span> <span class="JJ">reciprocal</span> <span class="NN">relation</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">with</span></span> <span class="NN">corn</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">as</span></span> <span class="VBG">demanding</span> <span class="NN">care</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">on</span></span> <span class="CD">one</span> <span class="NN">hand</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">while</span></span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">at</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="JJ">same</span> <span class="NN">time</span> <span class="VBG">protecting</span> <span class="PRP$">its</span> <span class="JJ">own</span> <span class="NNS">people</span> <span class=",">,</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="DT">a</span> <span class="JJ">meaningful</span> <span class="NN">trait</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="VBG">understanding</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">power</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="DT">this</span> <span class="NN">spirit</span> <span class=".">.</span> </p>
<p> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">In</span></span> <span class="NNP">Tenejapa</span> <span class=",">,</span> <span class="DT">a</span> <span class="JJ">Tseltal</span> <span class="NN">town</span> <span class=",">,</span> <span class="PRP">they</span> <span class="RB">traditionally</span> <span class="VBP">make</span> <span class="DT">an</span> <span class="NN">offering</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="DT">an</span> <span class="JJ">important</span> <span class="NN">lagoon</span> <span class="VBN">named</span> <span class="NNP">*</span> <span class="NNP">Ts´ajalsul</span> <span class="NNP">*</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">show</span> <span class="JJ">*</span> <span class="NN">ich´el</span> <span class="NN">ta</span> <span class="NN">muk´</span> <span class="NNP">*</span> <span class=".">.</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">In</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">ceremony</span> <span class="NNS">authorities</span> <span class="VBP">deposit</span> <span class="DT">a</span> <span class="JJ">traditional</span> <span class="NN">handmade</span> <span class="NN">dress</span> <span class="TO">to</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">female</span> <span class="VBG">being</span> <span class="WDT">that</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="VBG">living</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="NN">water</span> <a class="link" href = "../LIQUID/">L</a> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="VBZ">is</span> <span class="VBG">representing</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">lagoon</span> <span class="PRP">itself</span> <span class="WP">who</span> <span class="VBZ">provides</span> <span class="NN">corn</span> <span class=",">,</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">because</span></span> <span class="PRP">she</span> <span class="VBZ">happens</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">be</span> <span class="RB">also</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">mother</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="JJ">red</span> <span class="NN">corn</span> <span class=".">.</span> <span class="NNP">Red</span> <span class="NN">corn</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="RB">now</span> <span class="JJ">hard</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">find</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NNP">Highlands</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NNP">Chiapas</span> <span class=",">,</span> <span class="PRP">it</span> <span class="VBZ">represents</span> <span class="DT">the</span> <span class="JJS">strongest</span> <span class="NNS">spirits</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NN">connection</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">with</span></span> <span class="NNS">ancestors</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">through</span></span> <span class="NN">woman´s</span> <span class="NN">blood</span> <span class=".">.</span> <span class="DT">Some</span> <span class="NNS">families</span> <span class="VBP">are</span> <span class="JJ">aware</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="JJ">high</span> <span class="NN">value</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="DT">these</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="JJ">other</span> <span class="NNS">varieties</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NN">corn</span> <a class="fig reveal" ><sup>(fig.4)</sup> <img class="popfig4" src="fig/maiz.png" alt="maiz"></img></a> <span class=",">,</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">but</span></span> <span class="NN">diversity</span> <span class="VBZ">becomes</span> <span class="DT">a</span> <span class="NN">challenge</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">for</span></span> <span class="DT">this</span> <span class="NNS">communities</span> <span class=".">.</span> </p>
<span class="chapters">II</span>
<p> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">Despite</span></span> <span class="DT">these</span> <span class="NNS">cultures</span> <span class="WDT">that</span> <span class="VBP">live</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="DT">a</span> <span class="JJ">reciprocal</span> <span class="NN">cycle</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">with</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">land</span> <span class="PRP">they</span> <span class="VBP">inhabit</span> <span class=",">,</span> <span class="PRP">we</span> <span class="VBP">have</span> <span class="VBN">arrived</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">latent</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="JJ">urgent</span> <span class="NNS">conflicts</span> <span class="VBG">surrounding</span> <span class="NN">food</span> <span class=".">.</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">Since</span></span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="CD">1950s</span> <span class=",">,</span> <span class="NNP">Mexican</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NNP">United</span> <span class="NNPS">States</span> <span class="NNS">politicians</span> <span class="VBD">started</span> <span class="DT">an</span> <span class="NN">alliance</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">increase</span> <span class="NN">productivity</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="RBS">most</span> <span class="JJ">consumed</span> <span class="NNS">cereals</span> <span class=":">:</span> <span class="NN">wheat</span> <span class=",">,</span> <span class="NN">corn</span> <span class=",">,</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NN">rice</span> <span class=".">.</span> <span class="RB">Even</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">if</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NNS">pioneers</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="DT">this</span> <span class="NN">project</span> <span class="VBD">said</span> <span class="RB">so</span> <span class=",">,</span> <span class="DT">this</span> <span class="VBD">was</span> <span class="RB">not</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">fight</span> <span class="RP">off</span> <span class="NN">hunger</span> <span class=",">,</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">because</span></span> <span class="EX">there</span> <span class="VBD">was</span> <span class="DT">an</span> <span class="NN">inequality</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">availability</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NN">food</span> <span class=".">.</span> <span class="DT">That</span> <span class="NN">inequality</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="RB">still</span> <span class="VBG">growing</span> <span class=".">.</span> <span class="DT">The</span> <span class="JJ">'green</span> <span class="NN">revolution</span> <span class="POS">'</span> <span class="VBD">began</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">as</span></span> <span class="DT">a</span> <span class="NN">movement</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NNS">engineers</span> <span class="NNP"></span> <span class="NNP">George</span> <span class="NNP">Harrar</span> <span class=",">,</span> <span class="NNP">Edwin</span> <span class="NNP">J.</span> <span class="NNP">Wellhausen</span> <span class=",">,</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NNP">Nobel</span> <span class="NNP">Peace</span> <span class="NNP">Prize</span> <span class="NN">winner</span> <span class="NNP">Norman</span> <span class="NNP">E.</span> <span class="NNP">Borlaug</span> <span class=".">.</span> <span class="PRP">They</span> <span class="VBD">worked</span> <span class="RB">together</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="NNP">Sonora</span> <span class=",">,</span> <span class="NNP">Mexico</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">through</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NNP">Office</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NNP">Special</span> <span class="NNP">Studies</span> <span class="WDT">which</span> <span class="RB">later</span> <span class="VBD">was</span> <span class="VBN">called</span> <span class="DT">the</span> <span class="NNP">International</span> <span class="NNP">Maize</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NNP">Wheat</span> <span class="NNP">Improvement</span> <span class="NNP">Center</span> <span class="(">(</span> <span class="NNP">CIMMYT</span> <span class=")">)</span> <span class="VBD">financed</span> <span class="RB">mainly</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">by</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NNP">Rockefeller</span> <span class="NNP">Foundation</span> <span class=".">.</span> <span class="PRP">They</span> <span class="VBD">developed</span> <span class="DT">a</span> <span class="JJ">biochemical</span> <span class="JJ">'technological</span> <span class="NN">package</span> <span class="''">'</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">for</span></span> <span class="JJS">pest</span> <span class="NN">control</span> <span class="WDT">that</span> <span class="VBD">started</span> <span class="VBG">affecting</span> <span class="JJ">natural</span> <span class="NN">interdependence</span> <a class="link" href = "../LIQUID/">L</a> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="JJ">agricultural</span> <span class="NNS">cycles</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">by</span></span> <span class="VBG">achieving</span> <span class="JJ">full</span> <span class="NN">biocontrol</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">over</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">process</span> <span class=".">.</span> <span class="JJS">Most</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="DT">these</span> <span class="NNS">substances</span> <span class="VBD">were</span> <span class="VBN">created</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">during</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="JJ">Second</span> <span class="NNP">World</span> <span class="NNP">War</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">as</span></span> <span class="JJ">biological</span> <span class="NNS">weapons</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">kill</span> <span class="NNS">populations</span> <span class=",">,</span> <span class="JJ">such</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">as</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="JJ">Japanese</span> <span class=",">,</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">through</span></span> <span class="NN">starvation</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">by</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">spraying</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NN">fulminate</span> <span class="NNS">herbicides</span> <span class=".">.</span> <span class="WRB">When</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">war</span> <span class="VBD">was</span> <span class="RB">over</span> <span class=",">,</span> <span class="PRP">they</span> <span class="VBD">needed</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">sell</span> <span class="DT">the</span> <span class="NNS">products</span> <span class=",">,</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">but</span></span> <span class="NNS">theses</span> <span class="NNS">herbicides</span> <span class="VBD">were</span> <span class="VBG">killing</span> <span class="DT">the</span> <span class="JJ">traditional</span> <span class="RB">locally</span> <span class="VBN">adapted</span> <span class="NNS">seeds</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">so</span></span> <span class="PRP">they</span> <span class="VBD">worked</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="CD">two</span> <span class="NNS">steps</span> <span class=":">:</span> <span class="NNP">First</span> <span class="PRP">they</span> <span class="VBD">collected</span> <span class="DT">a</span> <span class="NN">bank</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NN">germplasm</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">study</span> <span class="DT">the</span> <span class="NNS">varieties</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NN">corn</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="NNP">Mexico</span> <span class=",">,</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="JJ">second</span> <span class="PRP">they</span> <span class="VBD">chose</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="VBD">separated</span> <span class="RB">only</span> <span class="CD">two</span> <span class="NNS">varieties</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="RB">approximately</span> <span class="CD">64</span> <span class="NNS">types</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="VBD">adapted</span> <span class="PRP">them</span> <span class="TO">to</span> <span class="DT">the</span> <span class="NNS">chemicals</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">above</span></span> <span class="VBN">mentioned</span> <span class=",">,</span> <span class="VBG">producing</span> <span class="DT">a</span> <span class="NN">dependency</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">seed</span> <span class="WDT">which</span> <span class="MD">could</span> <span class="RB">not</span> <span class="VB">grow</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">without</span></span> <span class="NNS">pesticides</span> <span class=".">.</span> <span class="RB">Then</span> <span class=",">,</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">with</span></span> <span class="DT">a</span> <span class="JJ">major</span> <span class="NN">commitment</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NNS">governments</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">through</span></span> <span class="NNS">credits</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NN">funding</span> <span class=",">,</span> <span class="VBN">publicized</span> <span class="DT">this</span> <span class="JJ">alleged</span> <span class="NN">progress</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">as</span></span> <span class="DT">a</span> <span class="NN">need</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">for</span></span> <span class="NNS">peasants</span> <span class=".">.</span> <span class="PRP">They</span> <span class="MD">could</span> <span class="RB">then</span> <span class="VB">sell</span> <span class="DT">these</span> <span class="NNS">'packages</span> <span class="POS">'</span> <span class="TO">to</span> <span class="DT">the</span> <span class="NNS">farmers</span> <span class=",">,</span> <span class="WP">who</span> <span class="RB">only</span> <span class="VBD">realized</span> <span class="PRP$">their</span> <span class="JJ">negative</span> <span class="NNS">effects</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">after</span></span> <span class="VBG">spoiling</span> <span class="PRP$">their</span> <span class="NN">soil</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NN">water</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">with</span></span> <span class="NNS">nitrates</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NNS">phosphates</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">among</span></span> <span class="JJ">other</span> <span class="JJ">toxic</span> <span class="NNS">elements</span> <span class="WDT">that</span> <span class="VBD">produced</span> <span class="NN">soil</span> <span class="NN">erosion</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="VBD">broke</span> <span class="DT">the</span> <span class="JJ">biological</span> <span class="NN">equilibrium</span> <span class=".">.</span> <span class="NNP">Nowadays</span> <span class="JJ">'technological</span> <span class="NNS">packages</span> <span class="POS">'</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="NNP">Mexico</span> <span class="VBP">include</span> <span class="JJ">hybrid</span> <span class="NNS">seeds</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="JJ">white</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="JJ">yellow</span> <span class="NN">corn</span> <span class=",">,</span> <span class="NN">chemical</span> <span class="NNS">fertilizers</span> <span class=",">,</span> <span class="NNS">herbicides</span> <span class=",">,</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="JJS">pest</span> <span class="NNS">controllers</span> <span class=".">.</span> <span class="DT">All</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="PRP">them</span> <span class="VBP">come</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">with</span></span> <span class="DT">a</span> <span class="JJ">negative</span> <span class="NN">impact</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="NN">health</span> <span class="NN"></span> <span class="VBD">proved</span> <span class="DT">this</span> <span class="NN">year</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NNP">United</span> <span class="NNPS">States</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">by</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">court</span> <span class="NN">case</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NNP">Dewayne</span> <span class="NNP">Johnson</span> <span class="FW">vs.</span> <span class="NNP">Monsanto</span> <span class="VBG">regarding</span> <span class="NNP">Roundup</span> <span class="NNP">Ready</span> <span class=",">,</span> <span class="DT">a</span> <span class="NN">pesticide</span> <span class="WDT">that</span> <span class="VBZ">contains</span> <span class="NN">glyphosate</span> <span class=".">.</span> <a href="#fn5" class="footnote-ref" id="fnref5"><sup>5</sup></a> <span class="WRB">When</span> <span class="DT">a</span> <span class="NN">community</span> <span class="VBZ">loses</span> <span class="PRP$">their</span> <span class="JJ">traditional</span> <span class="NNS">seeds</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">[</span></span> <span class="RB">highly</span> <span class="VBN">adapted</span> <span class="TO">to</span> <span class="PRP$">their</span> <span class="NNS">territories</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">through</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">work</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NNS">generations</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">before</span></span> <span class=")">)</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">because</span></span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="DT">a</span> <span class="JJ">new</span> <span class="NN">hybrid</span> <span class=",">,</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">damage</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="JJ">difficult</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">undo</span> <span class=".">.</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">Once</span></span> <span class="PRP">they</span> <span class="VBP">want</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">go</span> <span class="RB">back</span> <span class="TO">to</span> <span class="DT">the</span> <span class="JJ">organic</span> <span class="NNS">ones</span> <span class="PRP">they</span> <span class="MD">will</span> <span class="VB">need</span> <span class="NNS">years</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NN">adaptation</span> <span class=",">,</span> <span class="VBG">recovering</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">soil</span> <span class="RB">again</span> <span class="WDT">that</span> <span class="MD">will</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="NN">consequence</span> <span class="VBD">provoke</span> <span class="DT">a</span> <span class="JJ">low</span> <span class="NN">production</span> <span class=".">.</span> <span class="DT">An</span> <span class="JJ">unbearable</span> <span class="NN">lost</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">for</span></span> <span class="NNS">peasants</span> <span class=".">.</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">In</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NNS">nineties</span> <span class=",">,</span> <span class="JJ">genetic</span> <span class="NNS">engineers</span> <span class="VBD">modified</span> <span class="DT">the</span> <span class="JJ">hybrid</span> <span class="NNS">seeds</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="VBD">created</span> <span class="JJ">new</span> <span class="NNS">ones</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">by</span></span> <span class="VBG">mixing</span> <span class="NN">animal</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NNS">bacteria</span> <span class="NNS">genes</span> <span class="JJ">such</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">as</span></span> <span class="NN">bacterium</span> <span class="NNS">'Bacillus</span> <span class="NN">thuringiensis</span> <span class="''">'</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">into</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">cereal</span> <span class="VBG">creating</span> <span class="DT">the</span> <span class="NNP">BT</span> <span class="JJ">transgenic</span> <span class="NN">corn</span> <span class=",">,</span> <span class="RB">also</span> <span class="NN">dependent</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">on</span></span> <span class="NNS">agrochemicals</span> <span class="RB">as</span> <span class="RB">well</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">as</span></span> <span class="RB">not</span> <span class="NN">fertile</span> <span class=",">,</span> <span class="WDT">which</span> <span class="VBD">meant</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">that</span></span> <span class="NNS">peasants</span> <span class="VBN">needed</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">buy</span> <span class="PRP">them</span> <span class="RP">anew</span> <span class="DT">each</span> <span class="NN">year</span> <span class=".">.</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">As</span></span> <span class="DT">a</span> <span class="NN">result</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="DT">this</span> <span class="NN">process</span> <span class=",">,</span> <span class="NN">today</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="NNP">Mexico</span> <span class="EX">there</span> <span class="VBP">are</span> <span class="NNS">sequences</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="JJ">transgenic</span> <span class="NN">contamination</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="CD">90.4</span> <span class="NN">%</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="JJ">whole</span> <span class="NN">production</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NNS">tortillas</span> <span class="WDT">which</span> <span class="VBP">are</span> <span class="VBN">consumed</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">with</span></span> <span class="DT">every</span> <span class="NN">meal</span> <span class=".">.</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">[</span></span> <a href="#fn6" class="footnote-ref" id="fnref6"><sup>6</sup></a> <span class="EX">There</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="DT">a</span> <span class="NN">lot</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NN">money</span> <span class="VBN">invested</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">creation</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NN">food</span> <span class="WDT">that</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="JJ">low</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="NNS">nutrients</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">but</span></span> <span class="JJ">high</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">on</span></span> <span class="JJ">private</span> <span class="NNS">patents</span> <span class="VBN">owned</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">by</span></span> <span class="JJ">big</span> <span class="NNS">corporations</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">like</span></span> <span class="NNP">Bayer</span> <span class="(">(</span> <span class="NN">owner</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NNP">Monsanto</span> <span class=")">)</span> <span class=",">,</span> <span class="NNP">Pioneer-Dupont</span> <span class=",">,</span> <span class="NNP">Syngenta</span> <span class=",">,</span> <span class="NNP">DOW</span> <span class="NNP">Agrosciences</span> <span class=",">,</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">among</span></span> <span class="NNS">others</span> <span class=".">.</span> <span class="DT">This</span> <span class="VBZ">has</span> <span class="VBN">created</span> <span class="DT">a</span> <span class="NN">scenario</span> <span class="WRB">where</span> <span class="DT">the</span> <span class="NNS">keepers</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="JJ">ancestral</span> <span class="NNS">seeds</span> <span class="VBD">started</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">be</span> <span class="VBN">treated</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">as</span></span> <span class="NNS">criminals</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">because</span></span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">pollination</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="PRP$">their</span> <span class="NN">harvest</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">from</span></span> <span class="JJ">transgenic</span> <span class="NNS">plants</span> <span class=".">.</span> </p>
<img src="images/bio_cycle.png" alt="biocycle">
<p> <span class="DT">The</span> <span class="JJ">ancient</span> <span class="JJ">cultural</span> <span class="NN">cycle</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NN">corn</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="RB">now</span> <span class="DT">a</span> <span class="JJ">dependent</span> <span class="CD">one</span> <span class=".">.</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">On</span></span> <span class="CD">one</span> <span class="NN">hand</span> <span class="EX">there</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="DT">a</span> <span class="JJ">biopolitical</span> <span class="NN">issue</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="JJ">'green</span> <span class="NN">revolution</span> <span class="POS">'</span> <span class="WRB">where</span> <span class="JJ">traditional</span> <span class="NNS">practices</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="VBG">working</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">with</span></span> <span class="NN">land</span> <span class="VBD">were</span> <span class="VBN">replaced</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">by</span></span> <span class="JJ">new</span> <span class="NNS">technologies</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NN">cooperate</span> <span class="NNS">businesses</span> <span class="NNS">agreements</span> <span class=".">.</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">On</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="JJ">other</span> <span class="NN">hand</span> <span class=",">,</span> <span class="EX">there</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="DT">an</span> <span class="NN">issue</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="WP">who</span> <span class="VBZ">has</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">capacity</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NN">power</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="VBG">deciding</span> <span class="WP">who</span> <span class="VBZ">lives</span> <span class=",">,</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="RB">therefore</span> <span class="RB">also</span> <span class="WP">who</span> <span class="VBZ">dies</span> <span class=".">.</span> <span class="NNP">Michel</span> <span class="NNP">Foucault</span> <span class="NNS">refers</span> <span class="TO">to</span> <span class="DT">a</span> <span class="NN">kind</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NN">authority</span> <span class="WDT">that</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="JJ"></span> <span class="VBG">endangering</span> <span class="NN">life</span> <span class=",">,</span> <span class="NNP"></span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">while</span></span> <span class="VBG">hiding</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">evidence</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="VBG">being</span> <span class="JJ">responsible</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">for</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="JJ">dead</span> <span class=".">.</span> <a href="#fn7" class="footnote-ref" id="fnref7"><sup>7</sup></a> <span class="VBG">According</span> <span class="TO">to</span> <span class="DT">this</span> <span class=",">,</span> <span class="NNS">foundations</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NNS">corporations</span> <span class="VBN">named</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">above</span></span> <span class="VBP">are</span> <span class="VBG">contaminating</span> <span class="NN">corn</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="VBG">doing</span> <span class="RB">so</span> <span class="JJ">guilty</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="DT">an</span> <span class="NN">act</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="JJ"></span> <span class="VBG">endangering</span> <span class="JJ">life.</span> <span class="NN"></span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">As</span></span> <span class="DT">a</span> <span class="NN">result</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="JJ">such</span> <span class="JJ">violent</span> <span class="NNS">acts</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">on</span></span> <span class="JJ">natural</span> <span class="NNS">goods</span> <span class=",">,</span> <span class="DT">a</span> <span class="JJ">huge</span> <span class="NN">crisis</span> <span class="VBZ">has</span> <span class="VBN">manifested</span> <span class="PRP">itself</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="JJ">indigenous</span> <span class="NNS">territories</span> <span class=".">.</span> <span class="NNS">Peasants</span> <span class="VBP">are</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="NN">poverty</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="NN">part</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">as</span></span> <span class="NN">consequence</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="JJ">global</span> <span class="NN">competition</span> <span class=",">,</span> <span class="WDT">which</span> <span class="VBZ">has</span> <span class="VBN">lowered</span> <span class="DT">the</span> <span class="NNS">prices</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="DT">some</span> <span class="NN">food</span> <span class=".">.</span> <span class="DT">The</span> <span class="JJ">only</span> <span class="JJ">possible</span> <span class="NN">way</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="VBG">keeping</span> <span class="NNS">producers</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">market</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">by</span></span> <span class="VBG">having</span> <span class="JJR">more</span> <span class="NN">land</span> <span class="WRB">where</span> <span class="JJR">bigger</span> <span class="NNS">quantities</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NN">food</span> <span class="MD">can</span> <span class="VB">be</span> <span class="VBN">produced</span> <span class=".">.</span> <span class="DT">This</span> <span class="VBZ">leads</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">land</span> <span class="NN">concentration</span> <span class=":">;</span> <span class="DT">a</span> <span class="JJ">few</span> <span class="NNS">actors</span> <span class="VBG">having</span> <span class="NN">control</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">over</span></span> <span class="JJ">important</span> <span class="NNS">areas</span> <span class=".">.</span> <span class="RB">Additionally</span> <span class=",">,</span> <span class="JJ">due</span> <span class="TO">to</span> <span class="JJ">bad</span> <span class="PDT">harvest</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">value</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="PRP$">their</span> <span class="NNS">products</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="RB">so</span> <span class="JJ">low</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">that</span></span> <span class="NN">farming</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="JJ">unprofitable</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">for</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NNS">peasants</span> <span class=",">,</span> <span class="WP">who</span> <span class="VBP">lose</span> <span class="PRP$">their</span> <span class="NNS">lands</span> <span class="TO">to</span> <span class="DT">these</span> <span class="JJ">economical</span> <span class="NNS">disasters</span> <span class=".">.</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">And</span></span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">as</span></span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">if</span></span> <span class="DT">that</span> <span class="VBP">isn</span> <span class="JJ"></span> <span class="NN">t</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">enough</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">state</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NNP">Chiapas</span> <span class=",">,</span> <span class="WDT">which</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="DT">a</span> <span class="JJ">large</span> <span class="NN">producer</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NN">corn</span> <span class=",">,</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="RB">also</span> <span class="VBG">importing</span> <span class="DT">the</span> <span class="JJ">same</span> <span class="NN">cereal</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">from</span></span> <span class="NNP">South</span> <span class="NNP">Africa</span> <span class=".">.</span> <span class="DT">This</span> <span class="NN">type</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="JJ">transgenic</span> <span class="VBN">imported</span> <span class="NN">grain</span> <span class="MD">can</span> <span class="VB">be</span> <span class="VBN">found</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="JJ">governmental</span> <span class="JJ">rural</span> <span class="NNS">stores</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NNP">Diconsa</span> <span class=",">,</span> <span class="VBG">competing</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">with</span></span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="RB">thus</span> <span class="VBG">endangering</span> <span class="JJ">local</span> <span class="NNS">varieties</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="JJ">peasant</span> <span class="NN">production</span> <span class=".">.</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">In</span></span> <span class="DT">this</span> <span class="NN">losing</span> <span class="NN">cycle</span> <span class=",">,</span> <span class="NNS">farmers</span> <span class="VBP">are</span> <span class="JJ">first</span> <span class="VBN">pushed</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">into</span></span> <span class="NN">debt</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="RB">then</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">onto</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NNS">streets</span> <span class=",">,</span> <span class="VBN">forced</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">start</span> <span class="VBG">working</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">for</span></span> <span class="NNS">others</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">on</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NNS">lands</span> <span class="WDT">that</span> <span class="VBD">used</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">be</span> <span class="PRP">theirs</span> <span class=":">;</span> <span class="DT">a</span> <span class="NN">result</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="JJ">systematic</span> <span class="NN">process</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NN">impoverishment</span> <span class=".">.</span> <span class="PDT">All</span> <span class="DT">this</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="VBG">creating</span> <span class="DT">a</span> <span class="NN">downturn</span> <span class=",">,</span> <span class="VBP">wherein</span> <span class="DT">the</span> <span class="JJ">indigenous</span> <span class="JJ">young</span> <span class="NNS">people</span> <span class="VBP">are</span> <span class="VBG">looking</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">for</span></span> <span class="JJ">other</span> <span class="NNS">options</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">live</span> <span class=".">.</span> <span class="VB">Thus</span> <span class="DT">some</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="PRP">them</span> <span class="VBP">are</span> <span class="VBG">migrating</span> <span class="RB">legally</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="RB">illegally</span> <span class="TO">to</span> <span class="DT">the</span> <span class="NNP">United</span> <span class="NNPS">States</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">or</span></span> <span class="JJ">other</span> <span class="JJ">Mexican</span> <span class="NNS">territories</span> <span class="VBG">trying</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">find</span> <span class="DT">a</span> <span class="NN">job</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="JJ">touristic</span> <span class="NNS">places</span> <span class=".">.</span> <span class="CD">One</span> <span class="NN">elder</span> <span class="NN">man</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">from</span></span> <span class="NNP">Tenejapa</span> <span class="VBD">said</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="DT">an</span> <span class="NN">interview</span> <span class=",">,</span> <span class="''"></span> <span class="VBZ">Sometimes</span> <span class="PRP">it</span> <span class="VBZ">looks</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">like</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">heart</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="JJ">young</span> <span class="NNS">people</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="DT">a</span> <span class="NN">stone</span> <span class=",">,</span> <span class="PRP">it</span> <span class="VBZ">seems</span> <span class="NN">nothing</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="JJ">important</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">for</span></span> <span class="PRP">them</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NN">nothing</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="VBG">touching</span> <span class="PRP">them</span> <span class="RB">anymore</span> <span class=".">.</span> <span class="PRP">They</span> <span class="VBP">walk</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">without</span></span> <span class="VBG">knowing</span> <span class="WRB">where</span> <span class="PRP">they</span> <span class="VBP">are</span> <span class="VBG">going</span> <span class=",">,</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">like</span></span> <span class="NN">robots.</span> <span class="NNP"></span> <a href="#fn8" class="footnote-ref" id="fnref8"><sup>8</sup></a> <span class="RB">However</span> <span class=",">,</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">middle</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="JJ">such</span> <span class="JJ">multilateral</span> <span class="NN">complexity</span> <span class="DT">some</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="PRP">them</span> <span class="VBP">are</span> <span class="VBG">keeping</span> <span class="DT">the</span> <span class="NNS">seeds</span> <span class=",">,</span> <span class="NN">water</span> <span class=",">,</span> <span class="VBZ">lands</span> <span class=",">,</span> <span class="NN">wisdom</span> <span class=",">,</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NN">memory</span> <span class=",">,</span> <span class="JJ">alive</span> <span class=".">.</span> </p>
<span class="chapters">III</span>
<p> <span class="PRP">I</span> <span class="VBP">feel-think</span> <span class="NNS">offerings</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">for</span></span> <span class="VBG">getting</span> <span class="NN">water</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NN">food</span> <span class="VBP">are</span> <span class="DT">a</span> <span class="NN">reminder</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">for</span></span> <span class="PRP">us</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">be</span> <span class="JJ">grateful</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">for</span></span> <span class="WP">what</span> <span class="PRP">we</span> <span class="VBP">have</span> <span class="VBN">received</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">from</span></span> <span class="JJ">previous</span> <span class="NNS">generations</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="VB">take</span> <span class="NN">care</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="DT">this</span> <span class="JJ">common</span> <span class="NNS">goods</span> <span class=".">.</span> <span class="NN">Reciprocity</span> <span class="MD">might</span> <span class="VB">be</span> <span class="NN">something</span> <span class="RB">as</span> <span class="JJ">wonderful</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">as</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">kind</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NN">work</span> <span class="JJ">indigenous</span> <span class="NNS">cultures</span> <span class="VBP">do</span> <span class="WRB">when</span> <span class="PRP">they</span> <span class="VBP">are</span> <span class="VBG">preparing</span> <span class="PRP$">their</span> <span class="JJ">meticulous</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="JJ">ephemeral</span> <span class="JJ">artistic</span> <span class="NNS">compositions</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">as</span></span> <span class="NN">offering</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">for</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">water</span> <a class="link" href = "../LIQUID/">L</a> <span class=".">.</span> <span class="PRP">They</span> <span class="VBP">spend</span> <span class="DT">a</span> <span class="NN">lot</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NN">time</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">because</span></span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="PRP$">their</span> <span class="NNS">hearts</span> <span class="PRP">they</span> <span class="VBP">know</span> <span class="NN">life</span> <span class="NNS">ends</span> <span class="WRB">when</span> <span class="NN">water</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="RB">not</span> <span class="JJ">flowing</span> <span class=",">,</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">so</span></span> <span class="DT">this</span> <span class="NN">offering</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">worth</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">effort</span> <span class=".">.</span> <span class="WRB">When</span> <span class="JJ">indigenous</span> <span class="NNS">people</span> <span class="VBP">are</span> <span class="VBG">keeping</span> <span class="NN">corn</span> <span class=",">,</span> <span class="PRP">they</span> <span class="VBP">are</span> <span class="VBG">cultivating</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">plant</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">with</span></span> <span class="JJ">great</span> <span class="NN">respect</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="DT">an</span> <span class="NN">attention</span> <span class="WDT">that</span> <span class="VBZ">goes</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">beyond</span></span> <span class="NN"></span> <span class="RB">just</span> <span class="VBG">growing</span> <span class="JJ">it.</span> <span class="NN"></span> <span class="PRP">They</span> <span class="RB">also</span> <span class="VBP">sit</span> <span class="RP">around</span> <span class="DT">a</span> <span class="NN">fire</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">kitchen</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">reproduce</span> <span class="NN">face</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">face</span> <span class="DT">the</span> <span class="NNS">teachings</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NNS">meanings</span> <span class=",">,</span> <span class="DT">the</span> <span class="NNS">varieties</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NNS">ways</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">for</span></span> <span class="NN">harvesting</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="VBG">healing</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">with</span></span> <span class="NN">corn</span> <span class=":">;</span> <span class="PDT">all</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">wisdom</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="VBN">given</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="DT">this</span> <span class="JJ">warm</span> <span class="JJ">community-oriented</span> <span class="NN">touch</span> <span class=".">.</span> <span class="VBG">Learning</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">listen</span> <span class="TO">to</span> <span class="DT">the</span> <span class="NNS">elders</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="VBG">keeping</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="NN">touch</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">with</span></span> <span class="NNS">people</span> <span class="WP">who</span> <span class="RB">still</span> <span class="VBP">know</span> <span class="JJ">natural</span> <span class="NNS">ways</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">cultivate</span> <span class="RB">as</span> <span class="RB">well</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">as</span></span> <span class="JJ">carry</span> <span class="NN">ancient</span> <span class="NNS">seeds</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NNS">memories</span> <span class=",">,</span> <span class="VBP">are</span> <span class="NNS">ways</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">remember</span> <span class=".">.</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">But</span></span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">resurge</span> <span class="DT">these</span> <span class="NNS">practices</span> <span class="NN">today</span> <span class="PRP">we</span> <span class="VBP">need</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">act</span> <span class="RB">as</span> <span class="RB">well</span> <span class=".">.</span> <span class="PRP">We</span> <span class="VBP">need</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">disseminate</span> <span class="JJ">organic</span> <span class="NNS">seeds</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">knowledge</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">take</span> <span class="NN">care</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="PRP">them</span> <span class=",">,</span> <span class="VBG">appropriating</span> <span class="JJ">available</span> <span class="NNS">technologies</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">recover</span> <span class="JJ">natural</span> <span class="NN">balance</span> <a class="link" href = "../LIQUID/">L</a> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="NN">living</span> <span class="(">(</span> <span class="VBN">decontaminated</span> <span class=")">)</span> <span class="NNS">soils</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NN">water</span> <span class=".">.</span> </p>
<p> <span class="DT">This</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="DT">a</span> <span class="NN">time</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">for</span></span> <span class="JJ">creative</span> <span class="JJ">collective</span> <span class="NN">praxis</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">protect</span> <span class="NN">life</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="JJ">common</span> <span class="NNS">goods</span> <span class=":">;</span> <span class="NN">humanity</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="VBG">living</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">through</span></span> <span class="DT">a</span> <span class="JJ">serious</span> <span class="JJ">historical</span> <span class="NN">process</span> <span class=".">.</span> <span class="VBG">Something</span> <span class="NNS">people</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="DT">every</span> <span class="NN">country</span> <span class="MD">could</span> <span class="VB">do</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="TO">to</span> <span class="VBG">finding</span> <span class="NN">community</span> <span class="NN">solidarity</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">through</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">act</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="VBG">conserving</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">biodiversity</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NN">food</span> <span class=".">.</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">For</span></span> <span class="NN">example</span> <span class=",">,</span> <span class="PRP">we</span> <span class="MD">can</span> <span class="VB">get</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="NN">touch</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">with</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">seed</span> <span class="NNS">collectives</span> <span class="WDT">which</span> <span class="VBP">are</span> <span class="VBG">taking</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">on</span></span> <span class="DT">a</span> <span class="JJ">significant</span> <span class="NN">labor</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">by</span></span> <span class="VBG">keeping</span> <span class="JJ">germplasm</span> <span class="NNS">banks</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">conserve</span> <span class="NNS">seeds</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="JJ">low</span> <span class="NN">temperature</span> <span class="NNS">environments</span> <span class=",">,</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class=",">,</span> <span class="RBR">more</span> <span class="RB">importantly</span> <span class=",">,</span> <span class="VBG">growing</span> <span class="DT">the</span> <span class="NNS">seeds</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">soil</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="VBG">renewing</span> <span class="DT">each</span> <span class="NN">cycle</span> <span class=".">.</span> <span class="PRP">We</span> <span class="MD">could</span> <span class="RB">also</span> <span class="VB">be</span> <span class="JJ">responsible</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">for</span></span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">at</span></span> <span class="JJS">least</span> <span class="CD">one</span> <span class="NN">seed´s</span> <span class="NN">survival</span> <span class=",">,</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="PRP$">our</span> <span class="JJ">rural</span> <span class="NNS">soils</span> <span class="PRP">we</span> <span class="MD">should</span> <span class="NN">research</span> <span class="JJ">cultural</span> <span class="NN">production</span> <span class="NNS">systems</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">as</span></span> <span class="NNP">'milpa</span> <span class="POS">'</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">associate</span> <span class="DT">the</span> <span class="NNS">plants</span> <span class="VBP"></span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="DT">this</span> <span class="NN">case</span> <span class="NN">corn</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NNS">beans</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">among</span></span> <span class="NNS">others</span> <span class="VBP"></span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">have</span> <span class="JJ">abundant</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="JJ">various</span> <span class="NNS">harvests</span> <span class=".">.</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">In</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="JJ">urban</span> <span class="NNS">areas</span> <span class="NNS">walls</span> <span class=",">,</span> <span class="NN">roofs</span> <span class=",">,</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">or</span></span> <span class="NNS">pots</span> <span class="VBP">are</span> <span class="JJ">great</span> <span class="NNS">hosts</span> <span class="TO">to</span> <span class="NNS">plants</span> <span class=":">;</span> <span class="RB">also</span> <span class="NNS">schools</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">or</span></span> <span class="NNS">parks</span> <span class=".">.</span> <span class="NNP">Reinforcing</span> <span class="JJ">local</span> <span class="NN">exchange</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NNS">producers</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NN">conscient</span> <span class="NNS">consumers</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="RB">also</span> <span class="JJ">important</span> <span class=".">.</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">By</span></span> <span class="VBG">organizing</span> <span class="NN">time</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">around</span></span> <span class="JJ">sustainable</span> <span class=",">,</span> <span class="JJ">organic</span> <span class=",">,</span> <span class="NN">abundance</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="VBG">sharing</span> <span class="PRP">it</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">with</span></span> <span class="NNS">children</span> <span class="PRP">we</span> <span class="VBP">are</span> <span class="VBG">offering</span> <span class="TO">to</span> <span class="DT">the</span> <span class="NNP">Earth</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NN">humanity</span> <span class="NN">life</span> <span class=",">,</span> <span class="NN">autonomy</span> <span class=",">,</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NN">richness</span> <span class=".">.</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">In</span></span> <span class="DT">this</span> <span class="NN">way</span> <span class="PRP">we</span> <span class="VBP">make</span> <span class="DT">the</span> <span class="JJ">noble</span> <span class="NN">effort</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">keep</span> <span class="JJ">alive</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">rainbow</span> <span class="NNS">seeds</span> <span class="(">(</span> <span class="NNS">varieties</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NN">food</span> <span class=")">)</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">give</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">future</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">as</span></span> <span class="JJ">much</span> <span class="NNS">colors</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NNS">flavors</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">as</span></span> <span class="PRP">we</span> <span class="VBP">have</span> <span class="VBN">received</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">from</span></span> <span class="NN">earth</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="PRP$">our</span> <span class="JJ">previous</span> <span class="NNS">generations</span> <span class=".">.</span> </p>
<p> <span class="DT">That</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="WRB">why</span> <span class="VBG">taking</span> <span class="PRP">myself</span> <span class="JJ">serious</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="DT">an</span> <span class="NN">act</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NN">reciprocity</span> <span class=",">,</span> <span class="WDT">which</span> <span class="VBZ">means</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">that</span></span> <span class="(">(</span> <span class="NN">inter</span> <span class=")">)</span> <span class="VBG">acting</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">from</span></span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">within</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">power</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="PRP$">my</span> <span class="NN">heart</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="JJ">necessary</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">because</span></span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">through</span></span> <span class="PRP$">my</span> <span class="NN">work</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="PRP$">my</span> <span class="NN">way</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NN">living</span> <span class="PRP">I</span> <span class="VBP">am</span> <span class="VBG">affecting</span> <span class="NNS">others</span> <span class=",">,</span> <span class="VBN">known</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="JJ">unknown</span> <span class=".">.</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">As</span></span> <span class="JJ">native</span> <span class="NNS">people</span> <span class="VBP">say</span> <span class="PRP">it</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">through</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">heart</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">that</span></span> <span class="PRP">we</span> <span class="MD">can</span> <span class="VB">be</span> <span class="JJ">aware</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NNS">consequences</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="PRP$">our</span> <span class="NNS">acts</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">territory</span> <span class="PRP">we</span> <span class="VBP">live</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">without</span></span> <span class="VBG">ignoring</span> <span class="JJ">other</span> <span class="NNS">lands</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NNS">people</span> <span class=".">.</span> <span class="DT">This</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="VBN">related</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">with</span></span> <span class="VBG">developing</span> <span class="JJ">fair</span> <span class="NNS">economics</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NNS">politics</span> <span class="WDT">that</span> <span class="VBZ">reduces</span> <span class="NN">inequality</span> <span class=".">.</span> <span class="PRP">It</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="JJ">important</span> <span class="TO">to</span> <span class="VB">highlight</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">that</span></span> <span class="VBG">dealing</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">with</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="JJ">urgent</span> <span class="NN">problem</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NN">ecocide</span> <span class="NNS">means</span> <span class="VBG">dealing</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">with</span></span> <span class="DT">the</span> <span class="JJ">collateral</span> <span class="NN">disaster</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="JJ">genocide</span> <span class="NNP"></span> <span class="VBN">provoked</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">by</span></span> <span class="DT">that</span> <span class="NN">ecocide</span> <span class=".">.</span> <span class="VBG">Addressing</span> <span class="JJ">such</span> <span class="NNS">issues</span> <span class="MD">will</span> <span class="VB">demand</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">that</span></span> <span class="PRP">we</span> <span class="VBP">recognize</span> <span class=",">,</span> <span class="NN">respect</span> <span class=",">,</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="VB">embrace</span> <span class="PRP$">our</span> <span class="JJ">cultural</span> <span class="NNS">differences</span> <span class=",">,</span> <span class="JJ">belief</span> <span class="NNS">systems</span> <span class=",">,</span> <span class="NNS">traditions</span> <span class=",">,</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NNS">languages</span> <a class="link" href = "../TENSE/">T</a> <a class="link" href = "../--/">M</a> <a class="link" href = "../PRACTICAL_VISION/">P</a> <span class="VBG">ending</span> <span class="DT">any</span> <span class="JJ">cultural</span> <span class="NN">supremacy</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NN">dominance</span> <span class="WDT">that</span> <span class="VBZ">requires</span> <span class="DT">the</span> <span class="NN">oppression</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NN">starvation</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NNS">others</span> <a class="link" href = "../OTHERNESS/">O</a> <span class=".">.</span> <span class="NNP">Reciprocity</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="DT">a</span> <span class="NN">relationship</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">with</span></span> <span class="NN">living</span> <span class="NN">nature</span> <span class=":">:</span> <span class="NNS">plants</span> <span class=",">,</span> <span class="NN">territory</span> <span class=",">,</span> <span class="NNS">animals</span> <span class=",">,</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NNS">cultures</span> <span class="TO">to</span> <span class="WDT">which</span> <span class="PRP">we</span> <span class="VBP">have</span> <span class="DT">a</span> <span class="NN">lot</span> <span class="TO">to</span> <span class="NN">re-appropriate</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NN">learn</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">from</span></span> <span class=",">,</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">because</span></span> <span class="VBG">feeding</span> <span class="PRP">ourselves</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="DT">a</span> <span class="NN">process</span> <span class="WRB">where</span> <span class="NN">awareness</span> <span class=",">,</span> <span class="NN">memory</span> <span class=",">,</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NN">re-learning</span> <span class="VBP">are</span> <span class="VBN">needed</span> <a class="fig" href="map.html"><sup>(fig.5)</sup></a> <span class=".">.</span> <span class="DT">The</span> <span class="NN">construction</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="DT">a</span> <span class="JJ">good</span> <span class="NN">way</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NN">living</span> <span class="VBN">named</span> <span class="NNP">*</span> <span class="NNP">Lekil</span> <span class="NN">kuxlejal</span> <span class="NN">*</span> <span class="(">(</span> <span class="JJ">full</span> <span class=",">,</span> <span class="JJ">dignified</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="JJ">fair</span> <span class="NN">life</span> <span class=")">)</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="NNP">Tseltal</span> <span class="NN">language</span> <span class="VBZ">is</span> <span class="RB">not</span> <span class="RB">only</span> <span class="DT">a</span> <span class="NN">product</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="JJ">harmonic</span> <span class="NNS">relations</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">with</span></span> <span class="NN">nature</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="NN">society</span> <span class=",">,</span> <span class="PRP">we</span> <span class="MD">can</span> <span class="RB">only</span> <span class="VB">get</span> <span class="RB">there</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="DT">a</span> <span class="JJ">collective</span> <span class="NN">transformation</span> <span class="NN">process</span> <span class="WRB">where</span> <span class="DT">both</span> <span class="NNS">concepts</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">of</span></span> <span class="NN">reciprocity</span> <span class="NNP">ATATA</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <span class="VBP">*ich´el</span> <span class="JJ">ta</span> <span class="NN">muk'*</span> <span class="VBP">are</span> <span class="JJ">present</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">in</span></span> <span class="DT">both</span> <span class="DT">a</span> <span class="JJ">local</span> <span class="NN">and/or</span> <span class="JJ">global</span> <span class="NN">scale</span> <span class=",">,</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">through</span></span> <span class="JJ">political</span> <span class="NN">intimate</span> <span class="NNS">acts</span> <span class="reveal CC"><span class="CC"><--></span><span class="popCC">and</span></span> <a href="#fn9" class="footnote-ref" id="fnref9"><sup>9</sup></a> <span class="JJ">public</span> <span class="JJ">transnational</span> <span class="JJ">reciprocal</span> <span class="NNS">agreements</span> <span class=".">.</span> </p>
<span class= "quote">NO <br>
BODY <br>
CAN LIVE <br>
WITHOUT <br>
OTHERS.
</span>
<!--
<br>
<br>
<!-- <div>
<div>
<!-- <span class="IN"> <-->
<!-- </span> <span class="subtitle"> : as a part of speech a conjunction make visible the interdependence. Being in relation to others. <br> -->
<!-- <span class="CCfix"> < </span> <span class="subtitle">: Coordinating conjunction</span> <br> -->
</div>
<br>
<br>
<span class="Footnotes">Footnotes</span>
<section class="footnotes">
<hr style="height:1px;border-width:0;color:var(--blue);background-color:var(--blue)">
<ol>
<li id="fn1"><p>To Yaku.<a href="#fnref1" class="footnote-back"></a></p></li>
<li id="fn2"><p>Pérez Moreno, María Patricia. Otan - otanil. Corazón: una forma de ser - estar - hacer - sentir - pensar de los tseltaletik de Bachajón. Chiapas, México. FLACSO, Quito. 2014<a href="#fnref2" class="footnote-back"></a></p></li>
<li id="fn3"><p>Escribano, Mariana. * Semiological research on Mhuysqa language, Decryption of moon calendar numbers.* Antares, Colombia. 2002<a href="#fnref3" class="footnote-back"></a></p></li>
<li id="fn4"><p>López Intzin, Juan “Ichel ta muk: the plot in the construction of the Lekil kuxlejal”, in: Feel-think gender. La Casa del Mago, Guadalajara. 2013<a href="#fnref4" class="footnote-back"></a></p></li>
<li id="fn5"><p>Levin, S. and Greenfield, P. Monsanto ordered to pay $289m as jury rules weedkiller caused mans cancer. The Guardian. https://www.theguardian.com/business/2018/aug/10/monsanto-trial-cancer-dewayne-johnson-ruling. 2018.<a href="#fnref5" class="footnote-back"></a></p></li>
<li id="fn6"><p>Álvarez-Buylla Roces, Elena. * Agroecology and Sustainable Food Systems. IE y C3, UNAM, México. 2017 http://www.dgcs.unam.mx/boletin/bdboletin/2017_607.html<a href="#fnref6" class="footnote-back"></a></p></li>
<li id="fn7"><p>Foucault, Michel. The History of Sexuality*. 1997.<a href="#fnref7" class="footnote-back"></a></p></li>
<li id="fn8"><p>López Intzin, Juan.<a href="#fnref8" class="footnote-back"></a></p></li>
<li id="fn9"> <span class="IN"> <--> </span> <span class="subtitle"> : as a part of speech a conjunction make visible the interdependence. Being in relation to others.</span> <a href="#fnref9" class="footnote-back"></a></li>
</ol>
</section>
<div>
<script type="text/javascript" src="main.js"></script>
</body>
</html>